حمام کردن نوزاد یکی از کارهایی است که بسیاری از والدین مشتاقانه منتظر آن هستند. هیچ‌چیز شیرین‌تر از این نیست که یک نوزاد کوچک را در حال لگدزدن و پاشیدن آب را در حمام تماشا کنید. بااین‌وجود، ممکن است در مورد حمام کردن نوزاد نیز سؤالات و نگرانی‌هایی داشته باشید.
شاید نوزاد شما تازه متولدشده و می‌خواهید برای اولین بار او را به حمام ببرید یا کودک کوچکی دارید که به نظر می‌رسد از حمام کردن بیزار است. مطمئن باشید، حمام کردن کودک شما زیاد پیچیده نیست و دانستن چند نکته اساسی می‌تواند کمک زیادی به شما در انجام این کار کند.
فهرست مطالب:
- آموزش گام به گام حمام کردن نوزاد
- نحوه حمام کردن نوزاد با اسفنج
- نحوه حمام کردن نوزاد در وان
- در هفته چند بار نوزاد را حمام کنیم؟
- نوزاد را شب حمام ببریم یا روز؟
- نکات ایمنی در حین حمام کردن نوزاد
- علت ترسیدن کودک از حمام
آموزش گام به گام حمام کردن نوزاد
نحوه حمام کردن نوزاد در هفته‌های اولیه زندگی در مقایسه با حمام کودکان بزرگ‌تر متفاوت است که هرکدام را به تفکیک مراحل رشد نوزاد به شما توضیح خواهیم داد.
هنگام تولد
همانطور که می دانید 24 ساعت اول پس از تولد، یک زمان منحصربه‌فرد در زندگی کودک شما است. آن‌ها به‌سرعت با زندگی خارج از رحم سازگار می‌شوند و یاد می‌گیرند که چگونه شیر بخورند.
برای اینکه این فرآیند تا حد ممکن راحت باشد، متخصصان توصیه می‌کنند اولین حمام کودک را به تأخیر بیندازید. سازمان بهداشت جهانی (WHO) و همچنین آکادمی اطفال آمریکا (AAP) توصیه می‌کند در صورت امکان نوزادان را در 24 ساعت اول حمام نکنید و اگر این امر امکان‌پذیر نباشد، آن‌ها توصیه می‌کنند حداقل شش ساعت تأخیر را داشته باشد.
کودک شما با یک پوشش مومی به نام ورنیکس متولد می‌شود که یک مرطوب‌کننده طبیعی است و همچنین دارای خواص ضد باکتریایی است. تأخیر در اولین حمام باعث می‌شود پوست کودک شما نرم، سالم و تمیز بماند. حمام کردن بلافاصله پس از تولد نیز می‌تواند باعث کاهش دمای بدن و یا ممکن است باعث کاهش قند خون شود.
قبل از افتادن بند ناف
متخصصان توصیه می‌کنند که قبل از افتادن بند ناف، نوزاد را با اسفنج حمام کنید که به‌عنوان مراقبت از بند ناف، شناخته می‌شود. تمیز و خشک نگه‌داشتن بند ناف تا حد زیادی به بهبودی آن کمک می‌کند و موجب جلوگیری از عفونت خواهد شد.
نحوه حمام کردن نوزاد با اسفنج:
وسایل خود را آماده کنید، ازجمله یک دستمال یا اسفنج بچه، یک لگن آب و یک حوله.
کودک خود را روی یک سطح امن مانند میز تعویض لباس و یا بر روی یک حوله یا پتو روی زمین بگذارید. مراقب باشید که کودک سردش نشود یکی از راه‌های انجام این کار این است که کودک را در یک حوله بپیچید و در حین تمیز کردن هر قسمت از بدن را باز کنید.
درون لگن مقداری آب ولرم بریزید، اسفنج را خیس کرده و شروع به نظافت و تمیزی بدن نوزاد کنید. صورت، گردن، زیر بغل، پشت گوش، ناحیه تناسلی، دست‌ها و کف پا نقاطی هستند که نیاز به نظافت دارند.
مواظب باشید که آب در چشمان و گوش کودکتان وارد نشود و مستقیماً بیخ بند ناف او را اسفنج نکشید.
بعد از افتادن بند ناف
بند ناف کودک شما باید در سه هفته اول زندگی بیفتد. پس از این مرحله، می‌توانید شروع به حمام کردن نوزاد کنید. کارشناسان توصیه می‌کنند از وان نوزادی با سطحی غیر لغزنده برای حفظ امنیت کودک استفاده کنید.
نحوه حمام کردن نوزاد در وان:
وسایل خود را آماده کنید، ازجمله پوشک تازه، لباس نو، دستمال شستشو و مواد شوینده کودک.
وان نوزاد را روی یک سطح صاف و یا داخل سینک یا وان حمام قرار دهید.
وان نوزاد را تا یک وجب آب گرم پر کنید. حتماً دما را با ساعد یا آرنج خود بررسی کنید تا مطمئن شوید که خیلی داغ نیست.
لباس نوزادتان را درآورده و به‌آرامی در آب قرار دهید و حتماً پشت سر و گردن او را با دست نگه‌دارید و از دست دیگر خود برای شستشو استفاده کنید.
مقداری آب روی سر نوزاد بریزید تا موهای آن خیس شود. برای این کار باید دقت داشته باشید که آب در گوش نوزاد نرود. (چرب کردن گوش با وازلین قبل از حمام و برگرداندن گوش موقع ریختن آب تا حدودی به شما کمک خواهد کرد)
پارچه شستشو را خیس کنید و مقدار کمی شامپوی سر رو آن بریزید. ابتدا سروصورت کودک خود را به‌آرامی تمیز و آبکشی کنید و سپس به سمت پایین بدن او حرکت کنید. فراموش نکنید که تمام چین‌وچروک‌ها زیر گردن و زیر بغل کودک را بشویید.
خوب آبکشی کنید و مطمئن شوید که تمام صابون را پاک کرده‌اید.
کودک خود را از وان بیرون بیاورید و در حوله بپیچید تا گرم بماند. به‌آرامی پوست کودک خود را خشک کنید.
در صورت نیاز کمی از لوسیون کودک بمالید و با پوشک و لباس جدید حمام کردن نوزاد را به پایان برسانید.
همیشه یک دست خود را روی کودک نگه‌دارید. اگر حتی برای یک ثانیه نیاز به دور شدن دارید، آن‌ها را در یک حوله پیچیده بردارید و با خود ببرید. نوزادان می‌توانند به‌سرعت در چند سانت آب غرق شوند.
در هفته چند بار نوزاد را حمام کنیم؟
ممکن است از بزرگ‌ترها و یا دوستان خود شنیده باشید که نوزادان و کودکان باید روزانه حمام شوند اما با توجه به توصیه‌های جدید اصلاً این‌طور نیست.
اگر هنگام تعویض پوشک، ناحیه پوشک را کاملاً پاک کنید و بشویید، نوزاد شما هرروز نیازی به حمام ندارد.
متخصصان میگویند دو بار حمام در هفته به‌وسیله یک شامپو و یا صابون ملایم بدون عطر برای چند ماه اول برنامه خوبی است؛ زیرا نوزادان به‌ندرت عرق می‌کنند و آن‌قدر کثیف نمی‌شوند که به حمام کامل نیاز داشته باشند.
همچنین برخی از پزشکان هشدار می‌دهند که حمام کردن زیاد می‌تواند پوست نوزاد را خشک کند. به همین دلیل شما می‌توانید ناحیه‌های حساس مانند دست، صورت و اندام تناسلی را روزانه تمیز کنید و رفته‌رفته که کودک شما وارد خردسالی می‌شود و شروع به بازی در بیرون می‌کند، تعداد دفعات حمام کردن کودک را بیشتر کنید! تا آن زمان، دو بار در هفته کافی است.
بهترین ساعت برای حمام کردن نوزاد
نوزاد را شب حمام ببریم یا روز؟ برای پاسخ به این سوال فارغ از بعضی اعتقادات و باورها که بیان می‌کند نباید کودک را در شب حمام برد و یا بعضی از روزهای هفته برای حمام کردن مناسب نیست باید بگوییم اینکه چه ساعتی از روز کودکتان را حمام کنید واقعاً به خودتان بستگی دارد.
بسیاری از خانواده‌های امروزی «حمام کردن قبل از خواب» را انتخاب می‌کنند، زیرا حمام کردن به کودک شما کمک می‌کند قبل از خواب آرام بگیرد و راحت‌تر به خواب برود.
همچنین هنگام عصر زمانی است که بسیاری از والدین فرصت بیشتری برای حمام کردن نوزاد خود دارند. بااین‌حال، اگر ترجیح می‌دهید کودک خود را صبح یا در طول روز حمام کنید، کاملاً قابل‌قبول است و هیچ نظریه علمی در مورد بد بودن دیگر زمان‌ها وجود ندارد.
نکات ایمنی در حین حمام کردن نوزاد
علاوه بر شاد و تمیز نگه‌داشتن کودک، ایمنی باید یکی از دغدغه‌های اصلی در زمان حمام باشد. در ادامه به این موارد اشاره خواهیم کرد:
خطر غرق شدن
آکادمی اطفال امریکا خاطرنشان می‌کند که بیشتر غرق شدن کودکان در داخل خانه در وان حمام رخ می‌دهد و بیش از نیمی از مرگ‌ومیرهای وان حمام مربوط به کودکان زیر 1 سال است. این‌ها آمار هشیار کننده هستند، اما قرار نیست شمارا بترسانند. در عوض، باید همیشه هنگام حمام کردن نوزاد، ایمنی را جدی بگیرید.
برای اطمینان از ایمنی کودک، کارشناسان توصیه می‌کنند از صندلی‌های حمام نوزاد استفاده نکنید که به کودک شما اجازه می‌دهد تا در وان صاف بنشیند. ازآنجایی‌که این صندلی‌ها می‌توانند به‌راحتی واژگون شوند، بینی و دهان کودک شما با آب پوشانده می‌شود و از تنفس او جلوگیری می‌کند.
در عوض شما می‌توانید از وان کودک که سطح ضد لغزش دارند استفاده کنید و همچنین می‌توانید لغزندگی یک لگن ساده را با قرار دادن اسفنج در کف آن، کمتر کنید.
همیشه یک دست خود را روی نوزاد نگه‌دارید و حتی برای مدت کوتاهی چشمان خود را از فرزند خود دور نکنید. اگر لازم است حمام را ترک کنید، نوزادتان را همراه خود بیرون ببرید. هرگز آن‌ها را بدون مراقبت در وان رها نکنید.
دمای آب
به‌طورکلی آب ولرم برای حمام کردن نوزاد ایده‌آل است. شما می‌توانید تست کنید تا ببینید کودک شما چه دمایی را بیشتر دوست دارد. نیازی نیست حمام خیلی گرم باشد و نباید دما محیط خیلی سرد باشد.
برخی از والدین اشتباه می‌کنند که حمام را بیش‌ازحد گرم می‌کنند، این کار موجب بالا رفتن خطر سوختن نوزاد دلبندشان خواهد شد. آکادمی اطفال آمریکا توصیه می‌کند شیر حمام خود را به‌گونه‌ای تنظیم کنید که آب هرگز بیش از 48 درجه سانتی‌گراد نباشد.
پر کردن وان کودک با مقداری آب قبل از غوطه‌ور کردن نوزاد در آن بسیار کار خوبی است. در این صورت می‌توانید ابتدا آب را تست کنید تا ببینید دمای مناسبی دارد یا خیر. اگر حس کردید داغ به نظر می‌رسد، مقداری آب سرد اضافه کنید تا ولرم شود.
مواد شوینده حمام نوزاد
نوزادان تازه متولدشده به صابون زیادی نیاز ندارند و شامپو بچه نیز ضروری نیست. پزشکان توصیه می‌کنند از ملایم‌ترین صابونی که می‌توانید پیدا کنید استفاده کنید، زیرا پوست نوزاد بسیار حساس است.
صابون‌های بدون عطر بهترین گزینه برای یک نوزاد تازه متولدشده است. از صابون ضد باکتری یا محصولات حاوی مواد افزودنی شیمیایی اجتناب کنید.
همیشه مواد تشکیل‌دهنده محصول را بخوانید اگر صابون یک فهرست طولانی از مواد تشکیل‌دهنده دارد، بهتر است چیز ساده‌تری را امتحان کنید. پس از حمام کردن نوزاد، استفاده از لوسیون می‌تواند مفید باشد، به‌خصوص اگر کودک شما پوست خشک دارد.
اگر نوزاد شما از حمام متنفر است
اگر کودک شما در زمان حمام گریه می‌کند یا اعتراض دارد، شاید فکر کنید کار اشتباهی انجام می‌دهید ولی باید بدانید بسیاری از نوزادان در ابتدا دوست ندارند حمام شوند.
یکی از دلایلی که برخی از نوزادان در برابر حمام مقاومت می‌کنند این است که از تغییر دمای ناگهانی خوششان نمی‌آید. شما می‌توانید با واردکردن آهسته کودک خود به داخل آب، این شوک را کاهش دهید. ابتدا آن‌ها را در یک حوله بپیچید و به‌تدریج در آب غوطه‌ور کنید و حوله را تا انتها نگه‌دارید.
همچنین می‌توانید دمای آب را تست کنید تا ببینید کودک شما چه دمایی را بیشتر دوست دارد؛ و همیشه هنگام بیرون آمدن یک حوله گرم آماده داشته باشید تا هوای بیرون روی پوست خیس آن‌ها تأثیر نگذارد.
اگر برخی از نوزادان را در آغوش بگیرید حمام را بهتر تحمل می‌کنند. درنتیجه، بسیاری از والدین تصمیم می‌گیرند درحالی‌که نوزادان خود را در آغوش گرفته‌اند، حمام کنند. این کار می‌تواند یک پیوند عاطفی فوق‌العاده باشد، اما به یاد داشته باشید که ایمنی را در نظر بگیرید و فقط زمانی که کاملاً هوشیار هستید با کودک خود حمام کنید.
نکته آخر اینکه زمان حمام را برای کودک خود سرگرم‌کننده نگه‌دارید! شاید نوزادان هنوز نمی‌توانند با اسباب‌بازی‌های حمام بازی کنند، اما این بدان معنا نیست که نمی‌توانند با آن‌ها سرگرم شوند.
سخن پایانی
اگر متوجه شدید که حمام کردن باعث خشکی یا تحریک پوست نوزاد شما می‌شود، سعی کنید به دنبال محصولات ملایم‌تر باشید. به یاد داشته باشید که دو بار حمام در هفته برای نوزادان خوب است و بیش از سه بار در هفته به حمام نیاز ندارند.
هنگام حمام کردن نوزاد شما، ایمنی باید در اولویت باشد. محل استحمام مطمئنی را انتخاب کنید، از مقدار کمی صابون ملایم استفاده کنید، آب را گرم نگه‌دارید و مهم‌تر از همه، هرگز چشمان خود را از کودک در وان برندارید.